De noodzaak van digitalisering in familiebedrijven

Terwijl de digitale revolutie familiebedrijven kansen biedt die voorheen ondenkbaar waren, dwingt het hen ook om hun traditionele manieren van zaken doen te herzien. Deze noodzaak wordt gedreven door een reeks uitdagingen. De traditionele benadering van bedrijfsvoering binnen familieondernemingen, gekenmerkt door voorzichtigheid en diepgewortelde waarden, staat onder druk van economische veranderingen en een verschuiving naar korte termijn winstbejag. Bovendien zetten fiscale ongelijkheden tussen eigen en vreemd vermogen, samen met de strategieën van private equity en het 'buy & build'-model, familiebedrijven op achterstand. Deze factoren bedreigen belemmeren niet alleen hun vermogen om te innoveren maar bedreigen ook het voortbestaan van deze soort onderneming.

‍

In een tijd waar globalisering en technologische vooruitgang de toon zetten, staan familiebedrijven voor zowel uitdagingen als kansen. Ze nemen het op tegen grote internationale bedrijven en snelle startups. Maar dankzij hun compacte organisatiestructuren, hechte banden met de lokale gemeenschap, en sterke merkidentiteit, hebben familiebedrijven unieke voordelen in handen. Met de juiste inzet van digitalisering en automatisering kunnen ze aanzienlijk efficiënter worden, kosten besparen, en het werk leuker maken voor iedereen die erbij betrokken is.

‍

Dit artikel gaat dieper in op de situatie van familiebedrijven in deze snel veranderende wereld. We kijken naar de uitdagingen van het bijblijven in het digitale tijdperk en hoe deze bedrijven zich succesvol kunnen transformeren. Het belicht de manier waarop familiebedrijven hun natuurlijke sterke punten kunnen mixen met de nieuwste technologieën zoals AI en machine learning. Het doel? Niet alleen overleven, maar bloeien. Door hun tradities te koesteren én nieuwe innovaties te omarmen, kunnen familiebedrijven een voorbeeld zijn in de economie van morgen.

‍

Familiebedrijven hebben het zwaar

De economie is ingrijpend veranderd in de afgelopen jaren, terwijl veel familiebedrijven al enkele generaties meedraaien. Een schip dat niet makkelijk van koers te veranderen is, is een vaakgehoorde uitdrukking in deze contreien, niet in de laatste plaats omdat er meer dan eens twee kapiteins op een schip zitten. Dat zorgt voor frictie in de bedrijfsvoering maar vaak ook voor wrijving binnen de families zelf. Bovendien zijn er, met de groeiende aanwezigheid van een adviesraad of RvC, steeds meer ogen die meekijken (Nyenrode, 2023).

Er zijn ontelbaar veel gevallen van familiebedrijven die na een leiderschapsoverdracht volledig de mist ingingen. Neem als voorbeeld de oorspronkelijk bloeiende Blokker Holding, die na het overlijden van Jaap Blokker in 2011 uit elkaar viel. Zijn neef Roland Palmer, een ambitieuze dertiger die Blokker wilde moderniseren door middel van de inzet van technologie, kwam in conflict met zijn oom Ab Blokker. Ab stond niet open voor vernieuwing, wat tot een stilstand van het bedrijf leidde. Uiteindelijk viel het concern uiteen en besloot de familie om alle losse winkelketens te verkopen.

Een terugkerend thema in de sector is continuïteit, in de kwaliteit van de dienstverlening of producten maar zeker ook in dat van het voortbestaan van het bedrijf zelf. Maar een blik op de strategische keuzes van veel familiebedrijven laat zien dat de lange termijn visie vaak plaats heeft gemaakt voor de jacht op snelle winst. Deze verandering in focus op de lange termijn naar korte termijn fixaties is direct gekoppeld aan wie de bedrijven bezit. Na de Tweede Wereldoorlog zagen we meer bedrijven naar de beurs gaan, en sinds de start van het nieuwe millennium, kopen private equity firms steeds vaker bedrijven op. Dit gaat ten koste van familie-eigendom. De echte ondernemers, die met een blik op de toekomst keken naar wat het beste is voor iedereen die bij het bedrijf betrokken is, hebben plaats moeten maken voor beleggers en investeerders die hun zinnen hebben gezet op snelle financiële winsten.

De motor achter deze ontwikkeling ligt bij hoe de belastingdienst anders omgaat met geleend geld versus eigen geld. Familiebedrijven, die vaak wat voorzichtiger zijn, zetten meestal hun eigen kapitaal in. Dit zet hen op achterstand in de strijd met beursgenoteerde bedrijven en al helemaal met concurrenten die in handen zijn van private equity (PE). Deze laatste groep leunt zwaar op geleend geld en haalt voordeel uit de mogelijkheid om rente van de belasting af te trekken, een voordeel waar familiebedrijven naast grijpen.

‍

‍

Buy & Build

Dit creëert ook de zeer ongelukkige relatie tussen beide: de strategie van 'Buy & Build' die door private equity (PE) firma's wordt gehanteerd, zet de traditionele waarden van familiebedrijven onder druk. Deze aanpak, waarbij meerdere ondernemingen binnen dezelfde sector worden opgekocht om ze vervolgens samen te voegen of te laten fuseren tot een nieuwe marktleider, heeft een merkbare impact op het MKB. Veel familiebedrijven bevinden zich in dit segment en worden hierdoor direct beïnvloed. Een van de meest voelbare gevolgen van deze praktijk is het verlies van de unieke bedrijfscultuur die deze ondernemingen vaak kenmerkt. Bovendien wordt de drang naar innovatie geremd; zonder de noodzaak om zich te onderscheiden in een competitieve markt, vermindert de prikkel om te vernieuwen aanzienlijk.

In Nederland hebben we gezien hoe deze trend zich ontvouwt in verschillende sectoren. Neem bijvoorbeeld de recente ontwikkelingen in de detailhandel en de voedselindustrie, waar enkele prominente familiebedrijven zijn overgenomen door grotere conglomeraten. Dit heeft niet alleen geleid tot een verschuiving in bedrijfscultuur en -identiteit maar ook tot een verandering in hoe deze bedrijven opereren binnen hun markten. De focus verschuift van langdurige relaties met klanten en leveranciers en een verbondenheid met de lokale gemeenschap, naar een meer rendementsgedreven aanpak. Deze veranderingen kunnen op korte termijn financiële voordelen opleveren, maar ze vormen ook een bedreiging voor de langetermijnvisie en duurzaamheid van het bedrijf

Het voorbeeld van HEMA, een iconisch Nederlands merk dat verschillende keren van eigenaar is veranderd, illustreert de potentiële valkuilen van deze trend. Onder de vleugels van verschillende private equity firma's heeft HEMA meerdere reorganisaties ondergaan, met wisselende graden van succes. Hoewel deze veranderingen soms nodig waren om het bedrijf te moderniseren en concurrerend te houden, hebben ze ook vragen opgeroepen over de impact op de bedrijfscultuur en de verbinding met de Nederlandse consument. Het vinden van een balans tussen het behouden van hun unieke bedrijfscultuur en het aanpassen aan de nieuwe realiteiten van de markt is cruciaal. Dit vereist niet alleen een openheid voor verandering en innovatie maar ook een diep begrip van de waarden die deze bedrijven tot een essentieel onderdeel van de Nederlandse economie en samenleving maken.

‍

‍

Competitie

In een wereld waar globalisering en technologische vooruitgang het tempo bepalen, bevinden familiebedrijven zich vaak in een David-tegen-Goliath-situatie als het gaat om concurrentie. Niet alleen strijden ze tegen grotere, soms internationale spelers met diepere zakken, maar ook tegen agile startups die disruptieve innovaties brengen. Dit is niet langer een strijd van groot tegen klein, maar snel tegen langzaam, innovatief tegen traditioneel.

De huidige markt vraagt om snelheid, flexibiliteit en het vermogen om zich snel aan te passen aan veranderende consumentenbehoeften en technologische trends. Familiebedrijven, met hun rijke geschiedenis en diepgewortelde tradities, lopen het risico achter te blijven als ze niet evolueren. Het vermogen om te concurreren in dit nieuwe landschap vereist een mentaliteitsverandering, waarbij de nadruk niet alleen ligt op het behouden van het familie-erfgoed, maar ook op het omarmen van innovatie en verandering.

Tegelijkertijd biedt de structuur van familiebedrijven unieke voordelen die kunnen worden ingezet in de concurrentiestrijd. Hun vaak plattere organisatiestructuren kunnen snellere besluitvorming mogelijk maken. Bovendien zorgt de nauwe band met de markt voor een diepere klantenkennis en loyaliteit, wat cruciaal kan zijn in het leveren van op maat gemaakte oplossingen en diensten. Door deze inherente sterke punten te combineren met een strategische inzet van technologie, kunnen familiebedrijven niet alleen overleven, maar ook floreren in het huidige economische klimaat.

‍

De oplossing: Digitalisering en Automatisering

De weg voorwaarts ligt in de absolute omarming van technologie. Logge corporates zijn te langzaam en de hype agile startups missen vaak de domeinkennis en (financiële) slagkracht om een sector op zijn kop te zetten. Familiebedrijven zijn daarmee de

Het goede nieuws is dat met de komst van technologieën zoals AI het speelveld weer gelijk is. Waar eerst diepe zakken nodig waren om een slag te slaan met de introductie van digitale oplossingen, is dat niet langer het geval. Ook het MKB kan nu profiteren van het automatiseren van de saaie, repetitieve taken waar iedere werknemer van gruwelt. Moeten deze mensen dan op zoek naar een nieuwe baan? Integendeel, met het vrijkomen van kostbare uren kunnen deze mensen zich inzetten voor hetgeen er echt toe doet: het verbeteren van de ervaring voor klant én collega.

‍

Waarom familiebedrijven bij uitstek geschikt zijn om het voortouw te nemen

Grote corporaties bewegen vaak te langzaam om effectief in te spelen op nieuwe trends, terwijl startups soms het diepe, sector-specifieke inzicht en de financiële middelen missen die nodig zijn om een blijvende impact te maken. Familiebedrijven zijn daarentegen vaak flexibeler en efficiënter dan hun grotere tegenhangers, dankzij kortere besluitvormingslijnen en een sterke betrokkenheid van het management. Familiebedrijven staan op een kruispunt waar de druk van buitenaf en de wens van jongere generaties binnen de familie samenkomen om verandering en innovatie te stimuleren. Hier openbaart zich een speelveld waarop familiebedrijven met behulp van digitalisering en automatisering aanzienlijke voordelen kunnen behalen.

Door routinematige en tijdrovende taken te automatiseren, zoals administratie en klantenservice, kunnen deze bedrijven kostbare tijd besparen. Dit maakt het mogelijk om medewerkers in te zetten op taken waar echt menselijk inzicht en creativiteit nodig zijn, wat de ervaring voor zowel klant als werknemer aanzienlijk verbetert. Tegelijkertijd opent de inzet van kunstmatige intelligentie en machine learning de deur naar diepgaande marktinzichten, waardoor familiebedrijven klantgedrag beter kunnen begrijpen, op trends kunnen anticiperen en hun aanbod daarop kunnen afstemmen. Bovendien hebben familiebedrijven een unieke kans om hun traditionele waarden te combineren met moderne technologieën, waardoor ze een sterke band met zowel werknemers als klanten kunnen behouden.

Een treffend voorbeeld van deze transformatie is te zien bij een Nederlands recruitmentbedrijf dat, met de hulp van Eli5, een geavanceerde AI-tool heeft geïmplementeerd. Deze tool automatiseert het opbouwen van dossiers tijdens sollicitatiegesprekken en maakt deze onmiddellijk toegankelijk in een cloud systeem, zowel voor de klant als voor de recruiter. Dit innovatieve systeem resulteert in een tijdsbesparing van tot wel 40% voor recruiters, waardoor zij zich kunnen richten op hun kerntaken zoals het persoonlijk begeleiden van kandidaten en het onderhouden van klantrelaties. Dit niet alleen verhoogt de omzetpotentieel van het recruitmentbedrijf, maar zorgt er ook voor dat het werk van de recruiter gericht blijft op wat werkelijk telt: het creëren van waardevolle verbindingen tussen bedrijven en kandidaten.

De kernboodschap is dat familiebedrijven, door de nieuwste technologieën strategisch in te zetten, niet alleen kunnen meekomen, maar zelfs kunnen uitblinken in het huidige digitale tijdperk. Dit vereist een open houding voor verandering en een bereidheid om te investeren in de toekomst, waarbij de unieke waarden van het familiebedrijf behouden blijven terwijl ze zich aanpassen aan een nieuwe realiteit.

‍

‍

‍

Waarom willen we ze eigenlijk behouden?

Familiebedrijven zijn meer dan alleen werkgevers in Nederland; ze zijn de bewaarders van unieke kennis en cultuur. Elk van deze bedrijven draagt bij aan de rijkdom van onze economie, niet alleen door werkgelegenheid te bieden, maar ook door hun diepgewortelde tradities en gespecialiseerde kennis. Dit zijn vaak praktijken en expertise die generaties lang zijn opgebouwd, uniek voor elke onderneming en onvervangbaar in hun bijdrage aan de diversiteit en veerkracht van onze economische landschap.

Het risico van het verliezen van deze familiebedrijven gaat verder dan de economische impact. Het betekent ook het verlies van een deel van onze nationale identiteit en innovatieve kracht. Deze bedrijven zijn vaak pioniers in hun vakgebied, gedreven door passie en een persoonlijke toewijding die je zelden vindt in de meer gestandaardiseerde wereld van corporates. Hun vertrek zou een verschraling betekenen van de Nederlandse bedrijfscultuur, een verlies van diversiteit in het bedrijfsleven en een afname van directe betrokkenheid bij lokale gemeenschappen.

Maar wat zou er gebeuren als we alleen nog maar corporates zouden hebben in Nederland? Enerzijds zou dit kunnen leiden tot schaalvoordelen en efficiëntieverbeteringen. Anderzijds zou het echter ook betekenen dat we een meer homogenized economie krijgen waarin besluitvorming steeds verder van de werkvloer en de klant afstaat. Dit kan innovatie stagneren, omdat grote corporates vaak minder wendbaar zijn en trager reageren op marktveranderingen dan kleinere, familiegeleide bedrijven. Bovendien, zonder de rijke variatie aan familiebedrijven, verliezen we een essentieel deel van onze maatschappelijke cohesie en culturele erfgoed.

Het behoud van familiebedrijven is dus niet alleen een economische noodzaak, maar ook een kwestie van culturele en sociale rijkdom. Het ondersteunen van deze bedrijven betekent investeren in een diverse, innovatieve en dynamische toekomst voor Nederland. Het is tijd om actie te ondernemen en ervoor te zorgen dat we de unieke waarden en kennis die deze bedrijven vertegenwoordigen, niet verloren laten gaan.

‍

De eerste stappen vooruit

Het identificeren van inefficiënte processen en gebieden waar de tijd van werknemers niet optimaal wordt benut, is cruciaal voor elke organisatie die streeft naar verbetering. Dit inzicht wordt vergemakkelijkt door het gebruik van het "Eli5 Opportunity Canvas", een instrument ontworpen om organisaties te helpen hun potentieel voor technologische innovatie volledig te realiseren. Door dit canvas te downloaden, kunnen bedrijven systematisch kansen voor automatisering en optimalisatie in kaart brengen.

In de context van het realiseren van deze kansen, speelt samenwerking met een gespecialiseerde partner zoals Eli5 een sleutelrol. Eli5 heeft een bewezen trackrecord in het begeleiden van innovatietrajecten, waardoor bedrijven niet alleen inzicht krijgen in wat technisch mogelijk is, maar er ook meteen een positieve impact te berekenen is, waardoor de ROI bepaald kan worden.

Beschouw bijvoorbeeld een investering van €50.000 in automatiseringstechnologieën. Dit bedrag kan initieel aanzienlijk lijken, maar wanneer geëvalueerd tegen de achtergrond van personeelsbesparingen, wordt de waarde duidelijk. Door taken te automatiseren, kan het equivalent van meerdere fulltime medewerkers (FTE's) worden bespaard. Deze besparing betekent niet noodzakelijkerwijs dat er banen verloren gaan; eerder kunnen deze medewerkers worden ingezet op gebieden die meer waarde toevoegen aan het bedrijf, zoals klantenservice of strategische projecten. Het resultaat is een dubbel voordeel: kostenbesparing op operationeel niveau en verhoogde inzet op gebieden die cruciaal zijn voor de bedrijfsgroei.

Boek vrijblijvend gesprek in met een van onze experts om de mogelijkheden van automatisering te bespreken. Tijdens dit gesprek kunnen de specifieke behoeften en doelen van het bedrijf worden afgestemd op de technologische oplossingen die Eli5 biedt. Dit is een kans om direct te ervaren hoe een strategische investering in technologie niet alleen operationele efficiëntie kan verbeteren, maar ook kan bijdragen aan een hogere werktevredenheid en de algemene groei van het bedrijf. Met Eli5 als partner transformeert de visie van technologische vooruitgang naar een strategisch plan met duidelijke, meetbare voordelen voor de organisatie.